Otizmli Uğur Yıldırım'ın Ölümü Meclis Gündeminde

CHP'li Zeynel Emre'den 6 soruluk önerge CHP İstanbul Milletvekili Zeynel Emre, İstanbul Beylikdüzü'nde bulunan Mor Menekşe Bakım Merkezi'nde otizmli birey Uğur Yıldırım'ın darp edilip, yüksek dozda ilaç verildiği iddialarıyla hayatını kaybetmesi üzerine Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı Mahinur Özdemir Göktaş'ın yanıtlaması istemiyle Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne yazılı soru önergesi verdi.

Türkiye’de otizm spektrum bozukluğu (OSB) tanısı alan birey sayısının 1,5
milyonu aştığını belirten Emre, otizmli bireylerin eğitim, bakım ve rehabilitasyon
hizmetlerine erişimde ciddi güçlükler yaşadığını; bazı özel bakım merkezlerinde
şiddet, ihmal ve kötü muamele vakalarının ortaya çıktığını hatırlattı.
Emre, önergesinde hem denetim eksikliklerine hem de ailelerin maruz kaldığı
ekonomik yük ve bakanlık politikalarının uygulanma düzeyine dikkat çekti.
“Denetim eksikliği insan hakları ihlallerine yol açıyor”
Zeynel Emre, özel bakım merkezlerinin çoğunda kamu politikası eksikliği, denetim
yetersizliği ve personel sirkülasyonunun yaygın olduğunu belirterek, bu durumun
bazı vakalarda insan hakları ihlallerine yol açtığını ifade etti.
Emre, İstanbul Beylikdüzü’ndeki Mor Menekşe Bakım Merkezi’nde meydana gelen
olayın, denetim ve yaptırım mekanizmalarının etkinliği konusunda ciddi soru
işaretleri yarattığını söyledi.

Bakan Göktaş’a 6 başlıkta soru Milletvekili Emre, önergesinde Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı’na şu altı başlıkta
sorular yöneltti:
Milletvekili Emre, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı’na şu soruları yöneltti:
1. Beylikdüzü–Mor Menekşe Bakım Merkezi’nin lisans, ruhsat ve son beş yıllık
denetim kayıtları nelerdir? Olay sonrası herhangi bir idari tedbir (faaliyet
durdurma, sözleşme feshi, idari para cezası vb.) uygulanmış mıdır?
2. Tesisteki ilaç uygulama yetkisi, reçete zinciri, risk bildirimi ve acil müdahale
süreçleri mevzuata uygun mudur? Eksiklik tespit edilmişse, hangi personel
hakkında idari veya hukuki işlem yapılmıştır?
3. Uğur Yıldırım vakası dâhil, son 5 yılda Bakanlığınız uhdesindeki merkezlerde
OSB’li bireylere yönelik şiddet, ihmal veya kötü muamele iddiasıyla açılan soruşturma sayısı kaçtır? İllere göre dağılım, sonuçlanan dosyalardaki
ceza türleri ve faaliyet durdurma sayıları nelerdir?
4. Bu merkezlerde habersiz denetimler hangi sıklıkta yapılmaktadır? Bağımsız
izleme mekanizmaları (STK veya uzman katılımlı) kurulmuş mudur?
5. Ailelerin maruz kaldığı ekonomik yükün azaltılması için mevcut destek
modellerinde (evde bakım yardımı, ulaşım desteği, eğitim ve terapilere erişim,
geçici bakım vb.) bir düzenleme planlanmakta mıdır?
6. II. Ulusal Otizm Eylem Planı (2023–2030) kapsamında belirlenen
hedeflerden hangileri hayata geçirilmiştir?
a. OSB istatistik komisyonu kurulmuş mudur, veri paylaşım protokolleri
imzalanmış mıdır?
b. Erken tanı ve izlem süreçleri hangi sonuçları vermiştir?
c. Aile rehberi yayımlanmış mıdır, “Bireysel Hizmet Danışmanlığı” modeli
kaç ilde uygulanmaktadır?
d. “Kritik Müdahale ve Güvenli Alan” birimleri oluşturulmuş mudur?
e. Otizm konusunda eğitim almış bakım personeli ve Uygulamalı
Davranış Analizi uzmanı sayısı nedir?

“Etkin denetim ve destek politikaları oluşturulmalı”
Emre, önergesinde denetim eksikliklerinin ve ailelerin ekonomik yükünün altını
çizerek, otizmli bireylerin haklarına erişimini güvence altına alacak kamu
politikalarının güçlendirilmesi gerektiğini vurguladı.

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA

Aşağıdaki sorularımın Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı Mahinur ÖZDEMİR GÖKTAŞ
tarafından yazılı olarak yanıtlanmasını saygılarımla arz ederim.

Zeynel Emre
İstanbul Milletvekili
Türkiye’de otizmli bireylerin (OSB-Otizm Spektrum Bozukluğu) sayısının 1,5 milyonu
aştığı, temel haklara erişimde ciddi güçlükler yaşandığı; eğitim hizmetlerinin yetersizliği
ve özel merkez ücretlerinin yüksekliği nedeniyle ailelerin ağır bir ekonomik yüke maruz
kaldığı, bazı merkezlerde şiddet ve ihmal vakalarının görüldüğü hususları kamuoyuna
yansımıştır. Zaman değerlendirmeleri; merkezlerin çoğunda sistemli bir kamu politikası,
kalite güvencesi ve etkin denetim eksikliğine, personel niteliği ve sirkülasyon sorunlarına,
bazı vakalarda insan hakları ihlallerine işaret etmektedir.
Öte yandan, İstanbul Beylikdüzü’nde Mor Menekşe Bakım Merkezi’nde OSB’li Uğur
Yıldırım’ın darp edildiği ve “30 kat fazla dozda ilaç verildiği” iddialarıyla yaşamını
yitirdiğinin gündeme gelmesi, denetim ve yaptırım mekanizmalarının etkinliğinin yeniden
sorgulanmasına yol açmıştır. Ayrıca sivil toplum temsilcileri ailelerin ağır ekonomik yük
ve destek yetersizliklerine dikkat çekmektedir.

1. Beylikdüzü–Mor Menekşe Bakım Merkezi olayıyla ilgili olarak: Bakanlığınızın
tesisteki lisans/ruhsat ve son beş yıllık denetim kayıtları nedir? İddialar üzerine
herhangi idari tedbir (faaliyet durdurma, sözleşme feshi, idari para cezası vb.)
uygulanmış mıdır?
2. Aynı olay kapsamında; tesiste ilaç uygulama yetkisi, hekim reçete/protokol zinciri,
risk bildirimi, acil müdahale ve olay bildirim süreçleri mevzuata uygun mudur?
Eksiklik tespit edilmişse hangi personel hakkında gerekli idari/mesleki ve hukuki
işlemler uygulanmış mıdır?
3. Uğur Yıldırım vakası dâhil, son 5 yıllık dönemde Bakanlığınız uhdesindeki
resmî/özel merkezlerde OSB’li bireylere yönelik şiddet/ihmal/kötü muamele
iddiasıyla açılan soruşturma sayısı kaçtır? İllere göre dağılım, sonuçlanan
dosyalarda ceza türleri ve faaliyet durdurma sayıları nedir? Sonuçlar kamuoyuyla
paylaşılmış mıdır?
4. Söz konusu merkez ve benzerlerinde habersiz denetim sıklığı nedir? Bağımsız
izleme (STK/uzman katılımlı) mekanizmaları kurulmuş mudur?
5. “Ailelerin maruz kaldığı ekonomik yükün azaltılması için (evde bakım yardımı,
ulaşım desteği, eğitim ve terapilere erişim, geçici bakım/ara dinlenme) mevcut
destek modelleri, dört kişilik bir aile için açlık sınırının 30 bin TL, yoksulluk
sınırının 90 bin TL seviyelerinde seyrettiği koşullarda 2022 sayılı Kanunda
belirtilen kriterlerde yeniden düzenleme yapmayı düşünüyor musunuz?
6. Bakanlığınız tarafından ilan edilen II. Ulusal Otizm Eylem Planı (2023–2030)
kapsamında belirtilen “Hedef”lerle lgili olarak;
a. OSB istatistik komisyonu kurulmuş mudur; veri paylaşım protokolleri
imzalanmış mıdır; kurumlar arası veri setleri tanımlanıp ilk “OSB İstatistik
Bülteni” yayımlanmakta mıdır?

b. Farklı kurumlarda tutulan OSB verilerinin bütünleşik ve erişilebilir hale
gelmesi için veri setleri kamuya açılmış mıdır; bu amaçla ilgili kurumlarla
protokol yapılmış mıdır?
c. 18–36 ve 36–72 ay aralığındaki çocuklarda yapılan taramalarda ulaşılan
çocuk sayısı, tanı alan çocuk sayısı ve artış oranı nedir; kurulan mobil
çocuk izlem/sağlık heyeti sayısı, yararlanıcı sayısı ve memnuniyet/etkililik
verileri nelerdir?
d. Tanı sonrası aile rehberi yayımlanmış mıdır; “Bireysel Hizmet
Danışmanlığı” modeli kaç ilde uygulanmaktadır; “Kritik Müdahale ve
Güvenli Alan” birimleri kurulmuş mudur?
e. Bakım kuruluşlarında otizm konusunda temel iş-başında eğitim alan
bakım/meslek personeli sayısı nedir; 81 ilde yetiştirilen Uygulamalı
Davranış Analizi uzman sayısı kaçtır?